2120
99
GIÁO DỤC TRẺ BẰNG LÝ TRÍ HAY BẰNG TÌNH CẢM
Khi chúng ta xử lý những tình huống xảy ra với trẻ hằng ngày và giáo dục trẻ hiểu về tình huống xảy ra. Liệu chúng ta xử lý và giáo dục những tình huống theo con tim hay dựa trên nền tảng lý trí. Liệu điều chúng ta vẫn hay làm có ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ mỗi ngày. Hơn hết là ảnh hưởng đến cách trẻ sẽ xử lý tình huống tương tự trong tương lai.
TÌNH CẢM VÀ LÝ TRÍ
Tình cảm là cách xử lý theo chiều hướng dẫn dắt của con tim, kết quả dựa trên sự hài lòng thông qua so sánh cảm xúc của 1 ai đó, trong khi đó, lý trí là cách nhìn sự hài lòng theo trải nghiệm, kiến thức, không có sự so sánh cảm xúc của ai đó. Điều này, có nghĩa rằng: Khi bạn yêu cầu trẻ "dừng hành động nào đó" cảm xúc của trẻ sẽ ảnh hưởng đến suy nghĩ và tình cảm của bạn, làm bạn dễ dàng chấp nhận hay cứng rắn xử lý.
Thực ra, không có đúng và sai trong giáo dục theo lý trí hay tình cảm. Bởi vì nó phụ thuộc vào 1 số dư là "sự hòa hiệp hay sự hài lòng của bạn". Nhà triết học vĩ đại Platon từng nói: "Hành vi của con người bắt đầu từ ba nguồn chính: khao khát, cảm xúc, và tri thức." Trong đó, cảm xúc là con tim, trí thức là lý trí và không thể thiếu sự khao khát- thực ra là sự hòa hiệp. Sự hòa hiệp là phần bạn chấp nhận được, nó như sợi dây thun, lúc căng lúc giãn tùy vào mỗi tình huống. Con người không nên lúc nào cũng xử lý máy móc hay quá tình cảm mà quên lợi hại. Có những lúc, đầu lý trí sẽ nặng hơn, nhưng vẫn mang theo đầu tình cảm, và ngược lại.
Trong giáo dục trẻ nhỏ, đừng quá cứng ngắt, cũng đừng quá qụy lụy. Tạo cho trẻ nhỏ một không gian có cả yêu thương và sự am hiểu đó là cách mô phỏng lại điều mà trẻ sẽ học để tự tạo không gian này cho bản thân trẻ khi lớn lên. Ví dụ, lúc nào cha mẹ cũng yêu thương và chiều chuộng mà không cần biết đúng sai, đứa trẻ chỉ nhận hòa hiệp 1 bên về tình cảm, dây thun cứ giãn. 1 ngày nào đó, đứa trẻ đó chỉ biết trao tình cảm cho ai đó, mà không hiểu được rằng, tình cảm cũng là 1 hành vi cần có hòa hiệp thăng bằng của lý trí và con tim.
KHI NÀO BẠN NGHIÊNG VỀ TÌNH CẢM
Nhà nghiên cứu giáo dục, GS.Schonert-Reichl, ĐH British Columbia từng chia sẻ, trong giáo dục trẻ nhỏ việc giúp trẻ nhận ra 4 điều cơ bản gồm biết đồng cảm, hiểu cảm xúc từ đâu ra (dù tốt hay xấu), biết tha thứ và lòng tốt thì trẻ trở thành 1 người có khả năng biết hiểu cảm xúc với người khác dựa trên cảm xúc của bản thân ở 1 tình huống cần giải quyết bằng tình cảm. Đây là 1 tình huống ví dụ và lời khuyên để bạn có thể xử lý nghiêng về tình cảm, nhưng vẫn giữ giá trị giáo dục ở trẻ:
Tình huống: Khi trẻ quấy khóc nơi công cộng. Bạn có thể bế hoặc dẫn bé vào 1 nơi khuất để vỗ bé nín bằng cử chỉ yêu thương, thay vì mắng bé rồi cũng vỗ bé như 1 số cha mẹ vẫn làm. Thực ra, tất cả chúng ta đều có quyền thể hiện yêu thương, nhưng phải rõ ràng, đừng làm xáo trộn cảm xúc của người được yêu thương.
Một số tình huống liên quan đến cần vị tha như bạn của trẻ va vào trẻ, bạn có thể xử lý quan tâm đến trẻ bị va bao gồm hỏi thăm và chăm sóc vết thương, nhưng 1 lần nữa cần nhớ "chúng ta chỉ sử dụng 1 cảm xúc cho người được hưởng cảm xúc". do đó, đừng quát tháo bênh vực, đó là cảm xúc khác cảm xúc quan tâm và yêu thương. Thay vào đó, bạn nói bé va vào, "Con có thấy bạn đang đau không, con có thể giúp cô 1 tay không, thổi vết thương cho bạn giúp cô nhé!" Và cuối cùng
nói: Con có nên xin lỗi bạn không? Và nói bé bị va: "Con có tha lỗi cho bạn không? Đừng quên hỏi trẻ lại về sự tha thứ, trẻ chỉ hiểu được nó khi trẻ cảm nhận sự tha thứ là gồm những gì. Đó là những gì trẻ trải qua mà đứa trẻ kia đang giúp. Hỏi lại là 1 xác nhận trong tâm trí trẻ.
KHI NÀO BẠN NGHIÊNG VỀ LÝ TRÍ
Bạn cần rõ ràng trong quyết định, trong xử lý xung đột , trong sự cho phép, do đó, xử lý nghiêng về lý trí sẽ cho trẻ không gian để học hỏi và hiểu cách giải quyết theo trình tự, theo đúng luật và hợp lý, hơn là để trẻ đòi bằng được theo mong muốn.
Tình huống chơi-xung đột: khi hai trẻ bắt đầu chơi, hãy giải thích luật chơi và luật phạt nếu chơi xấu.
Khi trẻ đánh nhau, áp dụng đúng luật. Nếu trẻ phản kháng thì áp dụng hình thức cao nhất là loại khỏi cuộc chơi.
Tình huống vòi vĩnh bánh kẹo-đồ chơi: bạn chỉ cho bé đồ chơi theo 1 lí do bạn định sẵn. VD, khi trẻ thể hiện 1 hành vi tốt, ngoài ra thì trẻ không có tình huống nào được ngoại lệ. Đừng nói lí do này cho trẻ, mà chỉ hành động khi trẻ có hành vi tốt. Khi đó, bạn chỉ cần nói: "Hôm nay, con biết mở cửa giúp mẹ ở siêu thị, mẹ cảm ơn con nhé, mẹ thấy cái bánh này ngon và mua về để trong tủ lạnh, mẹ con mình ăn thử nhé ( chọn cái bánh mà bé thích và vòi vĩnh) Cái chính không nằm ở trẻ được thưởng hay không được thưởng, cái quan trọng là bạn dạy trẻ bài học rằng: " Sẽ có nhiều chuyện trên đời này không phải lúc nào cũng theo ý con. Con cần chấp nhận sự từ chối, cũng như là 1 phần của đón nhận phần thưởng"
Note:
Schonert-Reichl K. and Roeser R. (2016) Handbook of Mindfulness in Education: Integrating Theory and Research Into Practice
St
Lượt bình luận trung bình